Czy płyty drogowe z polietylenu można stosować w miejscach ochrony ekologicznej?

Istnieje wiele sytuacji, w których zachodzi potrzeba tymczasowego utwardzania podłoża. Odpowiednia nawierzchnia jest niezbędna na różnego rodzaju imprezach plenerowych związanych z wprowadzaniem większej ilości uczestników na ograniczony teren – podczas koncertów, festiwali, pokazów, festynów czy imprez targowych odbywających się na świeżym powietrzu.

Podobne wymagania łączą się z urządzaniem tymczasowych miejsc postojowych czy przewozem lub rozstawianiem rozmaitej infrastruktury – agregatów prądotwórczych, oświetlenia, nagłośnienia czy zabezpieczenia medycznego. Podłoże musi być właściwie przygotowane także przed wprowadzeniem na jakiś obszar ciężkiego sprzętu np. związanego z rozstawianiem wiertnic do badań geologicznych lub geologiczno-poszukiwawczych. Nośność podłoża należy też zwiększyć, jeśli prowadzone będą roboty ziemne lub budowlane – w takim przypadku należy nie tylko zadbać o sam plac budowy, po którym poruszać się będzie ciężki sprzęt, ale również o odpowiednie drogi dojazdowe. Wykonania tymczasowego zagęszczenia gruntu i przygotowania nawierzchni wymaga także budowa dróg technologicznych i tymczasowych. Właściwe zagospodarowanie nawierzchni, choć konieczne, wiąże się często z działaniami, które doprowadzają do znacznego przekształcenia terenu i pociągają za sobą poważne koszty jego rekultywacji. Istnieją jednak sposoby, które umożliwiają osiągnięcie właściwej nośności bez zniszczeń środowiska naturalnego. Jednym z nowoczesnych metod na ułożenie nawierzchni w sposób przyjazny dla natury jest korzystanie z płyt drogowych z polietylenu. Przyjrzyjmy się bliżej korzyściom związanym z płytami oraz ich przewadze nad dotychczas używanymi rozwiązaniami, a także zobaczmy, w jaki sposób mogą się przyczynić do zmniejszenia degradacji środowiska naturalnego i zachowania go w możliwie niezmienionym stanie.

Ograniczenia związane z tradycyjnymi metodami utwardzania gruntu i budowy dróg tymczasowych

Wprowadzenie ciężkiego sprzętu czy urządzenie wielkiego widowiska plenerowego oznacza zwykle zniszczenie nawierzchni. W przypadku różnych imprez i eventów teren musi być właściwie wyrównany, by zapewnić bezpieczeństwo uczestnikom oraz utwardzony, by w razie opadów atmosferycznych nie zamienił się w grzęzawisko. Przy prowadzeniu robót ziemnych lub budowlanych zniszczenie terenu będzie się wiązało z ubiciem gruntu przez koła pojazdów oraz powstawaniem kolein czy błota w zależności od rodzaju podłoża. Takie niebezpieczeństwo może pojawić się zarówno w obszarze pracy niektórych urządzeń, jak i na drogach wykorzystywanych do przewozu materiału czy odbioru wykopywanej ziemi. Podobne zniszczenia i zagrożenia powstają podczas budowy, obsługi lub modernizacji infrastruktury przesyłowej i drogowej. Wykonanie odpowiednich przejazdów obejmuje nie tylko budowę dróg technologicznych, ale także dróg tymczasowych, np. podczas przebudowy czy zmiany nawierzchni, gdy konieczne jest wykonanie niewielkiego objazdu.

Tradycyjne metody utwardzania podłoża wiążą się z prawidłowym zagęszczeniem gruntu rodzimego, nawiezieniem odpowiedniej warstwy gruntu – zwykle piachu, który zostanie zagęszczony przez zmieszanie z cementem lub zagęszczony mechanicznie – wykonanie drogi z mieszanki kruszywa drogowego – żwiru, klińca lub tłucznia – a także, jeśli zajdzie taka potrzeba ułożenia nawierzchni prefabrykowanej. Prace związane z nawożeniem i zagęszczaniem podłoża są dość długo trwałe, wymagają zaangażowane sporej ilości sprzętu i ludzi, a po zakończeniu przeprowadzenia kosztownej rekultywacji terenu. Wykonane nawierzchnie muszą zostać zebrane i wywiezione, a następnie zutylizowane. Zdegradowany grunt – zwłaszcza jeśli był wcześniej porośnięty roślinnością, musi zastać rozluźniony, pokryty właściwą warstwą humusu, należy też zadbać o wysianie traw lub posadzenie dobrze dobranych gatunków krzewów czy drzew.

Nieco mniej dotkliwe będą skutki demontażu płyt betonowych, trzeba jednak pamiętać, że mogą one być bezpośrednio układane tylko na odpowiednim podłożu, zwykle więc także wymagają wykonania właściwej podbudowy czy to z gruntu rodzimego ulepszonego kruszywem, czy też nawiezionego i zagęszczonego żwiru lub piachu. Choć wykonanie drogi z prefabrykowanych płyt betonowych MON będzie szybsze niż gruntowej, a jej trwałość i parametry techniczne lepsze, to również będzie wymagało korzystania z ciężkiego sprzętu, w tym dźwigów, oraz zorganizowania transportu stosunkowo ciężkich elementów. Wiele problemów sprawia także ich demontaż. Wprawdzie przywrócenie terenu do stanu poprzedniego będzie nieco szybsze i prostsze niż przy usuwaniu utwardzonej drogi gruntowej, to dochodzi tu kwestia utylizacji mas uszczelniających połączenia między płytami, a często także zagospodarowania pokruszonych i uszkodzonych płyt.

Zastosowanie płyt drogowych z polietylenu HD oraz UHMW

Sposobem, który pozwala na wyeliminowanie większości problemów z wykorzystaniem tradycyjnych metod utwardzania nawierzchni, jest skorzystanie z nowoczesnych płyt drogowych wykonanych z tworzywa sztucznego. Są one znacznie lżejsze i dużo cieńsze, przez co do ich transportu wystarczy mniejsza ilość kursów niż w przypadku zwożenia kruszywa budowlanego czy płyt żelbetowych, do ich przewozu może też wystarczyć zwykłe auto dostawcze lub niewielka ciężarówka. Płyty z tworzywa mogą być układane bezpośrednio na podłożu rodzimym – np. piachu czy murawie – a w zależności od rozmiaru i masy będzie je można rozkładać ręczenie w przypadku zdecydowania się na mniejszy ich format lub z wykorzystaniem HDS-u. Co równie istotne, do mocowania płyt można użyć łatwych w użyciu łączników, a cała operacja nie wymaga użycia praktycznie żadnych dodatkowych urządzeń. Przy zagęszczaniu typowej nawierzchni rodzimej byłaby prawdopodobnie potrzebna ładowarka lub choćby koparko-ładowarka, a przy dłuższych odcinkach równiarka i walec. Przy likwidacji nawierzchni z płyt tworzywowych niezbędne czynności ograniczają się do zdjęcia łączników i załadowania ich na pojazd, którym będzie można je wywieźć.

Płyty tworzywowe są wykonywane z polietylenu o wysokiej gęstości (HDPE) albo o ultrawysokiej masie cząsteczkowej (UHMWPE), który jest zarazem bardzo lekki i wytrzymały na wysokie obciążenia. Nie wchłania wody, ma znikomą rozszerzalność cieplną, dzięki czemu nawet intensywnie ogrzewany nie zmienia swoich wymiarów, nie ma więc powodu do obaw, że płyty samoczynnie się rozsuną. Płyty z HDPE/UHMWPE są także elastyczne, co pozwala na ich pełne dostosowanie się do kształtu podłoża, a także chroni je przed złamaniami i uderzeniami. Wysoka elastyczność oznacza także, że jazda po nich nie wiąże się z dodatkowym hałasem, a wiele powstających wibracji ulega wytłumieniu. Powierzchnia płyt zapobiega poślizgowi kół, poruszające się po nich pojazdy mają więc zapewnioną dobrą przyczepność. Wielkim plusem płyt jest możliwość ich szybkiego rozłożenia, z powodzeniem można więc z nich korzystać do budowy dojazdów w razie poważnego uszkodzenia infrastruktury – rozszczelnienia rurociągu czy awarii elektroenergetycznej sieci przesyłowej. Są przydatne przy pracach modernizacyjnych i przebudowach linii kolejowych, ustawianiu wiatraków czy budowie dużych farm wiatrowych.

Płyty drogowe z polietylenu są dostępne w dwóch wersjach o wytrzymałości na nacisk do 80 ton oraz do 150 ton. Płyty wytrzymujące obciążenie do 80 ton, są wyprodukowane z HDPE i mają grubość 20 mm, a ich rozmiary to 1200 × 2410 mm, zaś waga to jedynie 36 kg, co pozwala na ich ręczne przenoszenie i układanie. Niewielka masa to jednocześnie znikome obciążenie podłoża samą płytą, co nie przyczynia się do nadmiernego zagęszczania gruntu i sprawia, że można ich używać również w pobliżu drzew bez obaw o nieodwracalne zniszczenie systemu korzeniowego. Płyty o wytrzymałości do 150 ton produkuje się z UHMWPE. Są one większe i mają rozmiar 3000 × 2500 mm. Ich grubość wynosi 46 mm, a waga jednej płyty to 295 kg, co rozkłada się po ułożeniu na powierzchnię 7,5 m². Ze względu na to, że po demontażu nawierzchnia nie wymaga rekultywacji płyty z HDPE/UHMWPE można stosować także na terenach cennych z punktu widzenia ekologii.